Εξάρθρημα Επιγονατίδας

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, κατά τις κινήσεις του γόνατος η επιγονατίδα κινείται εντός μιας αύλακας που ονομάζεται μηριαία τροχιλία. Το εξάρθρημα επιγονατίδας περιγράφει την έξοδο της επιγονατίδας πέρα από τα όρια της μηριαίας τροχιλίας.

Το εξάρθημα επιγονατίδας παρατηρείται συχνά κατά τη διάρκεια αθλητικής δραστηριότητας που περιλαμβάνει κινήσεις του γόνατος με ξαφνικές αλλαγές κατεύθυνσης, δύναμη και περιστροφή (π.χ. γυμναστική, χορός).  Σε περίπτωση εξαρθρήματος προκαλείται οίδημα στο γόνατο, το οποίο προκαλεί πόνο στον ασθενή και δυσκολία βάδισης. Σε κάθε περίπτωση εξαρθρήματος επιγονατίδας, πρέπει να γίνεται ένας κλινικός έλεγχος  από Ορθοπαιδικό Χειρουργό και ένας απεικονιστικός έλεγχος με μαγνητική τομογραφία, προκειμένου να αποκλειστούν συνοδοί  τραυματισμοί (π.χ. χόνδρινη βλάβη, ρήξη μηνίσκου).

Ανατομία επιγονατίδας

Η επιγονατίδα είναι ένα από τα κύρια οστά που συνθέτουν την άρθρωση του γόνατος, μαζί με:

• το μηριαίο
• την περόνη
• την κνήμη

Αυτά τα οστά συνδέονται μεταξύ τους μέσω συνδέσμων, μυών και τενόντων, διασφαλίζοντας τη λειτουργικότητα του γόνατος. Η επιγονατίδα βρίσκεται στο πρόσθιο τμήμα του γόνατος και σχηματίζει με το μηριαίο οστούν την επιγονατιδομηριαία άρθρωση.

Στο ανώτερο τμήμα της επιγονατίδας καταφύεται ο τετρακέφαλος μυς, ενώ στο κατώτερο τμήμα της εντοπίζεται ο επιγονατιδικός τένοντας, ο οποίος την συνδέει με την κνήμη. Η επιγονατίδα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία του γόνατος, παρέχοντας προστασία στην άρθρωση από τραυματισμούς και ενισχύοντας την απόδοση του τετρακεφάλου μυός. Μέσω της επιγονατίδας, ο τετρακέφαλος μυς μπορεί να ασκεί μεγαλύτερη δύναμη, διευκολύνοντας την κίνηση της κάμψης και της έκτασης του γόνατος.

Αξίζει να σημειωθεί πως η επιγονατίδα είναι ένα σησαμοειδές οστό, δηλαδή ένα οστό που βρίσκεται μέσα σε τένοντα. Μάλιστα, αποτελεί το μεγαλύτερο σησαμοειδές οστό του ανθρώπινου σώματος. Αυτή η μοναδική ανατομική κατασκευή της επιγονατίδας της επιτρέπει να λειτουργεί αποτελεσματικά ως μοχλός, αυξάνοντας την απόδοση του τετρακέφαλου μυ κατά την εκτέλεση των κινήσεων του γόνατος. Με αυτόν τον τρόπο, η επιγονατίδα συμβάλλει ουσιαστικά στην σταθερότητα και την ευκινησία του γόνατος, διαδραματίζοντας κρίσιμο ρόλο στην καθημερινή κινητικότητα και την απόδοση σε αθλητικές δραστηριότητες.

Ποιες είναι τα αιτίες που προδιαθέτουν για εξάρθρημα επιγονατίδας;

Το εξάρθρημα επιγονατίδας είναι μια σοβαρή κατάσταση που μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, οι οποίοι διαταράσσουν τη φυσιολογική λειτουργία του γόνατος.

Βασικές αιτίες που προδιαθέτουν σε εξάρθρημα επιγονατίδας είναι:

• Παραλλαγές στη φυσιολογική ανατομία του γόνατος (ιδιαίτερα της μηριαίας τροχιλίας): Η μορφολογία της μηριαίας τροχιλίας είναι κρίσιμη για τη σταθερότητα της επιγονατίδας. Όταν η τροχιλία είναι ρηχή ή έχει διαφορετικό σχήμα, η επιγονατίδα μπορεί να μην ευθυγραμμίζεται σωστά, αυξάνοντας τον κίνδυνο εξαρθρήματος.
• Συνδεσμική χαλαρότητα του γόνατος: Η χαλαρότητα των συνδέσμων που συγκρατούν την επιγονατίδα στη θέση της μπορεί να οδηγήσει σε αστάθεια, καθιστώντας πιο εύκολο το εξάρθρημα, ιδιαίτερα κατά την άσκηση ή τις απότομες κινήσεις.
• Μυϊκή ατροφία: Η αδυναμία των μυών, ειδικά του τετρακέφαλου μυός, μειώνει την ικανότητα του γόνατος να διατηρεί την επιγονατίδα στη σωστή θέση. Η μυϊκή ατροφία μπορεί να προκύψει από αδράνεια, τραυματισμό ή άλλες ιατρικές καταστάσεις, αυξάνοντας τον κίνδυνο εξαρθρήματος.
• Ενδοκρινολογικές διαταραχές: Ορισμένες ενδοκρινολογικές διαταραχές μπορούν να επηρεάσουν τη δύναμη των συνδέσμων και των μυών, μειώνοντας την σταθερότητα της επιγονατίδας και καθιστώντας της πιο ευάλωτη σε εξάρθρημα.
• Κακή τεχνική κατά την εκτέλεση αθλητικών ασκήσεων: Η λανθασμένη τεχνική κατά την άσκηση μπορεί να προκαλέσει υπερβολική πίεση στην επιγονατίδα, ιδιαίτερα όταν οι κινήσεις είναι απότομες ή ασκούνται δυνάμεις σε μη φυσιολογικές γωνίες. Η συνεχής καταπόνηση χωρίς σωστή ευθυγράμμιση μπορεί να οδηγήσει σε εξάρθρημα.

Εξάρθρημα Επιγονατίδας – Συμπτώματα

Ο ασθενής πολύ δύσκολα μπορεί να αγνοήσει μια τέτοια κάκωση και αυτό οφείλεται στα θορυβώδη συμπτώματά της.

Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα του εξαρθήματος είναι η παραμόρφωση του γόνατος για όση ώρα η επιγονατίδα παραμένει σε εξαρθρηματική θέση. Αυτό προκαλεί έντονο πόνο και οίδημα (πρήξιμο) στο γόνατο και συνοδεύεται από αδυναμία κίνησης της άρθρωσης. Ο ασθενής αδυνατεί να εκτελέσει κάμψη και έκταση του γόνατος και παρουσιάζει χωλότητα (κουτσαίνει).

Σε περιπτώσεις που επιτευχθεί αυτόματη ανάταξη της επιγονατίδας, τα συμπτώματα υφίονται σημαντικά. Σε περιπτώσεις όμως, που το εξάρθρημα δεν ανατάσσεται, ο ασθενής υποφέρει και χρήζει άμεσης ιατρικής αντιμετώπισης.

Εξάρθρημα Επιγονατίδας – Διάγνωση

Ο ασθενής θα πρέπει να εξεταστεί από ορθοπαιδικό ώστε να αποσαφηνιστεί πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα. Ο ιατρός εξετάζει το γόνατο του ασθενούς εφαρμόζοντας ειδικές διαγνωστικές δοκιμασίες και ελέγχει τις σταθεροποιητικές δομές της επιγονατίδας. Σε επόμενο στάδιο, είναι πολύ πιθανό να απαιτηθεί απεικονιστικός έλεγχος με ακτινογραφία ή μαγνητική τομογραφία για τη λεπτομερή καταγραφή τυχόν ενδοαρθρικών βλαβών λόγω του εξαρθρήματος.

Πώς αποκαθίσταται το εξάρθρημα επιγονατίδας;

Συνήθως, σε περιπτώσεις πρώτου επεισοδίου εξαρθήματος  επιγονατίδας επιλέγεται η συντηρητική αντιμετώπιση. Γίνεται προσπάθεια να μειωθεί η ένταση των συμπτωμάτων ώστε ο ασθενής να συνεργαστεί στη φυσικοθεραπεία που θα ακολουθήσει. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει αποφόρτιση, παγοθεραπεία, παυσίπονα φάρμακα και πιθανώς εφαρμογή νάρθηκα.

Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί θεραπεία σε ασθενείς με επαναλαμβανόμενα επεισόδια εξαρθρήματος. Αν ο ασθενής χρειαστεί χειρουργική επέμβαση, τότε πραγματοποιείται αρχικά αρθροσκόπηση γόνατος, ελέγχεται το εσωτερικό της άρθρωσης για:

• χόνδρινες βλάβες
• ρήξεις μηνίσκων
• τυχόν παραλλαγές της φυσιολογικής ανατομίας των μηριαίων κονδύλων

Στη συνέχεια εφαρμόζεται η κατάλληλη χειρουργική τεχνική, ανάλογα με την αιτία που προκαλεί την αστάθεια της επιγονατίδας.

Η τεχνική αποκατάστασης περιλαμβάνει επεμβάσεις σε συνδέσμους ή οστά, ανάλογα με την αιτία που προκαλεί την αστάθεια της επιγονατίδας.

Μετά το χειρουργείο, απαιτείται αποφόρτιση, ανάπαυση και εφαρμογή ειδικού νάρθηκα. Σταδιακά, ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες, ακολουθώντας ειδικό πρόγραμμα αποκατάστασης και θεραπευτικής άσκησης.

Υπάρχουν επιπλοκές μετά τη χειρουργική αποκατάσταση;

Οι επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από ένα εξάρθρημα επιγονατίδας εξαρτώνται κυρίως από την τεχνική που χρησιμοποιείται για την αποκατάσταση του προβλήματος και την εμπειρία του ιατρού που εκτελεί τη διαδικασία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διαδικασία επαναφοράς της επιγονατίδας στην κανονική της θέση δεν προκαλεί σοβαρές επιπλοκές, αρκεί να γίνεται με την κατάλληλη τεχνική και από εξειδικευμένο ιατρό αθλητικών κακώσεων.

Τεχνικές πρόληψης

Οι τεχνικές πρόληψης για το εξάρθρημα της επιγονατίδας είναι οι παρακάτω:

• Τακτική άσκηση: Η συχνή ενδυνάμωση των μυών, ειδικά του τετρακεφάλου, και η διατήρηση της ευκαμψίας των αρθρώσεων βοηθούν στη σταθερότητα του γόνατος.
• Χρήση προστατευτικού εξοπλισμού: Προστατευτικά όπως επιγονατίδες μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα εξαρθρήματος. Ιδιαίτερα σημαντική για αθλητές και άτομα που συμμετέχουν σε δραστηριότητες υψηλού κινδύνου.

Σε περίπτωση που παρουσιάζετε συμπτώματα εξαρθρήματος της επιγονατίδας, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τον εξειδικευμένο Ορθοπαιδικό Χειρουργό & Αθλίατρο κ. Κόλλια Γεώργιο.